توصیه‌های غذایی در اختلال بلع
توصیه‌های غذایی در اختلال بلع
اختلال بلع یکی از مشکلات فیزیولوژیکی است که در انتقال طبیعی مواد غذایی از حفره دهان به معده، آشفتگی ایجاد می‌شود.
معادل انگلیسی اختلال بلع، دیسفاژی (Dysphagia ) است که در بین پزشکان و پیراپزشکان بیشتر این نام کاربرد دارد.
——————————————————————————–
به طور کلی بلع ۵ تا ۱۰ ثانیه طول می‌کشد و در طی سه مرحله‌ی دهانی، دهانی – حلقی و مرحله‌ی مربوط به مری کامل می‌شود.
مدت هر مرحله باید کافی باشد تا از جهش غذا به ریه جلوگیری کند
که معمولاً علامت ورود غذا یا هر چیز خارجی به ریه، سرفه‌های ناگهانی است
تا چیزی که اشتباه وارد ریه شده، با فشار هوا به خارج پرتاب شود.
این اختلال در هر سنی ممکن است ایجاد شود، حتی در نوزادان به دلیل ناتوانی‌های تکاملی.
علل رایج اختلال بلع :
* ضعیف بودن زبان و ضعف ماهیچه‌ی گونه‌ها
* اسپاسم مری یا آشالازی
* بیماری‌های انسداد ریوی
* نارسایی احتقانی قلب
* التهاب مری
* برگشت غذا از مری به معده (رفلاکس)
با انتخاب دقیق غذاها از نظر غلظت و نرمی (غذاهای پوره شده به جای مایعات غلیظ) از ورود غذا به مسیر تنفسی، پیشگیری نمایید.
می‌توان با عسل، پودر شیرخشک، سیب زمینی پخته و رنده شده و یا پودر مغزها، غلظت غذاها را افزایش داد
* گواتر
* با تحلیل عضلات در هر بیماری
* پارکینسون
* آلزایمر
* MS
* تحلیل اعصاب بدن
نکته‌ی مهم : در صورت ابتلا به هر کدام از بیماری‌های فوق، حتماً اختلال بلع به وجود نخواهد آمد
، ولی در صورت پیشرفت بیماری و هرگونه تحلیل قوای ماهیچه‌ای یا اعصاب، امکان بروز این عارضه وجود دارد.
اهداف رژیم درمانی در این اختلال :
۱- جلوگیری از انسداد گلو و مسیر تنفسی به وسیله‌ی غذاها و نوشیدنی‌ها.
۲- معرفی غذاهایی که تقویت کننده‌ی سیستم بلع هستند.
۳- حفظ وزن مطلوب بدن و جلوگیری از کاهش وزن.
۴- غلظت و نوع رژیم بسته به تحمل هر فرد دارد، باید خود فرد در تنظیم برنامه‌ی غذایی‌اش حضور داشته باشد.
۵-در شرایط پیشرفت اختلال، تشویق بیمار به استقلال در غذا خوردن.
توصیه‌های تغذیه‌ای و رژیم غذایی :
* در گروه چربی‌ها کره، مارگارین، خامه ترش، پنیر خامه‌ای، مایونز و سس سفید با دقت در غلظت آن‌ها پیشنهاد می‌شود.
* در مورد میوه‌ها، آب میوه‌ها بدون دانه و یا ته‌مانده‌ی میوه مصرف شود.
* گوشت‌های نرم و پوره شده و جوان مصرف شود. گوشت‌های پیر، سفت و رشته‌ای هستند و در بلع این افراد، ایجاد مشکل می‌کنند.
ماهی و مرغ در تکه‌های ریز و نرم استفاده شود و تخم مرغ حتماً پخته و مخلوط با یک ماده‌ی نرم مانند ماست یا سُس داده شود
تا از خشکی آن و ایجاد انسداد جلوگیری شود.
* با انتخاب دقیق غذاها از نظر غلظت و نرمی (غذاهای پوره شده به جای مایعات غلیظ) از ورود غذا به مسیر تنفسی، پیشگیری نمایید.
می‌توان با عسل، پودر شیرخشک، سیب زمینی پخته و رنده شده و یا پودر مغزها، غلظت غذاها را افزایش داد.
* فراموش نکنید غذاهایی مانند ژله و ژلاتین در دمای بدن به حالت مایع درآمده و ممکن است ایجاد مشکل کند.
* برنامه غذایی با گذشت زمان به سمت غذاهای نرم پیش رود.
* از نوشیدنی‌های بسیار داغ، قهوه، چای غلیظ، آب‌میوه‌های ترش، غذاهای خشک مانند کراکرها، ماهی‌های استخوانی،
مواد چسبنده مانند موز، کره بادام زمینی و غذاهای ادویه دار خودداری کنید.
* در صورت عدم مصرف غلات کامل، میوه‌ها و سبزی‌ها، رژیم غذایی را از لحاظ کمبود فیبر و ویتامین‌ها از جمله ویتامین ث کنترل کنید.
* به برخی مواد غذایی مانند ذرت بوداده، غلات سبوس دار، مغز (به مقدار زیاد)، پنیر محلی، میوه‌ی با پوست،
کرفس، آناناس و سایر میوه‌هایی که فیبر سفت‌تری دارند و هم‌زمانی بعضی غذاها
با هم مانند گوشت و غذاهای خشک مانند نان‌های ساندویچی، چیپس با هم و یا با موادی که باعث چسبندگی می‌شوند
مانند کره بادام زمینی، موز، سیب زمینی پوره شده باید بسیار دقت شود چرا که به راحتی باعث برگشت غذا و ورود مواد به ریه (آسپیراسیون) می‌شوند.
* برای افرادی که حس دهانی آن‌ها بسیار کم شده، از غذاهای سردتر استفاده کنید.
* فراموش نکنید که هیچ داروی گیاهی را بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید.
* و بدانیم که با رژیم غذایی یا مکمل اختلال بلع درمان نمی‌شود بلکه بدین وسیله از تحلیل بیشتر فرد جلوگیری می‌شود.
——————————————————————————–
منابع :
کتاب تغذیه و مراقبت‌های مبنی در تشخیص
کتاب اصول تغذیه کراس