تئوری های لکنت

تئوری های لکنت

یک سری از تئوری های لکنت براساس عوامل ایجاد کننده است و یک سری دیگر براساس عوامل رشدی و محیطی.

تئوری ها بر اساس عوامل ایجادکننده:
لکنت یک اختلال سازمان دهی مغز است.
لکنت یک اختلال در برنامه ریزی و زمان بندی گفتار است.
ظرفیت کاهش یافته برای الگو های داخلی
لکنت به عنوان یک نقص زبانی –تولیدی است.
لکنت به عنوان یک ترمور(لرزش)فیزیو لوژیکال
لکنت یک اختلال سازمان دهی مغز است:مطالعاتی که روی افراد طبیعی و افرادی که آسیب مغزی دارند انجام شده ،نشان میدهد که نیمکره ی چپ غالب است.در افراد راست دست و چپ دست نیمکره ی غالب برای گفتار نیمکره ی چپ است.در افراد مبتلا به لکنت نیم کره ی راست فعال تر میشود و در عملکرده نیمکره ی چپ تداخل ایجاد میکند.خیلی از افراد مبتلا به لکنت کسانی هستند که چپ دست بوده اند و والدینشان مجبورشان کرده است که با دست راست بنویسندو تداخل بین دو نیمکره ایجاد شده است.زمانی که دو نیمکره در کار هم دخالت کنندلکنت ایجاد میشودو دیگر نیمکره ی غالب وجود ندارد و عدم برتری طرفی مغز اتفاق می افتد.نورو لوژیست ها به این نتیجه رسیده اند که افراد مبتلا به لکنت و اتیسم و دیسلکسی در دوران جنینی نیمکره ی چپشان تأخیر دارد و کمتر رشد میکند و کودک مجبور است از نیمکره ی راست استفاده کند واین اختلال به دلیل زیاد بودن هورمون تستسترون در دوران جنینی در پسرها بیشتر است.استفاده از نیمکره ی راست برای گفتار باعث آسیب و اختلال در گفتار میشود.
لکنت یک اختلال در برنامه ریزی و زمان بندی گفتار است:در گفتار زمان بندی نیاز است.وقتی طرح ریزی انجام میشود مثلا طرح کلمات” سلام خوبی “ریخته میشود یک فر آیند منظم نیاز است. هم زمان که مغز برای گفتن سلام دستور میدهد باید هم زمان به فکر آهنگ جمله و کلمات بعدی باشد. مثلا اگر در فرآیند زمان بندی اختلال ایجاد شودکودک /س/ را میگوید اما/ل/تولید نمیشود،کودک مجبور است /س/ را تکرار کند تا برنامه ریزی /ل/ اتفاق بیافتد.سازمان دهی برتری مغز اگر نامناسب باشد باعث اختلال در زمان بندی میشود چون نیمکره ی راست توانایی کافی برای زمان بندی را نداردو در افراد مبتلا به لکنت نیمکره ی راست فعال است.گفتار نیاز به سرعت و برنامه ریزی و هماهنگی و تغییرات مکرر دارد که نیمکره ی چپ مسئول این کار هاست در نتیجه در افراد دارای لکنت که نیمکره ی راست فعال است و احساسات فعال است و احساس روی زمانبندی تأثیر دارد هماهنگی در گفتار به هم میخورد.
ظرفیت کاهش یافته برای الگو های داخلی:فرد در ابتدای رشدبرای بررسی این که درست صحبت کرده یا نه، به سیستم شنوایی خیلی وابسته است.کودکان نیاز به اطلاعات حسی دارند تا آن چه را که بیان کرده اند بشنوند،افراد مبتلا به لکنت ممکن است به دلیل مشکلاتی در پردازش سیستم عصبی ظرفیت تکاملی کافی برای تجزیه و تحلیل آن چه گفته است نداشته باشد .وقتی ظرفیت تکاملی و عصبی کافی نباشد سرعت گفتار و زمان بندی دچار اختلال میشود و فشار روی سیستم عصبی زیاد میشود.
لکنت به عنوان یک نقص زبانی –تولیدی است:زبان در لکنت نقش دارد،زمانی که رشد زبان زیاد باشد،بار معنایی و نحو پیچیده باشد لکنت بیشتر خواهد شد.لکنت بازتاب نقص در زبان بیانی است.اگرمهارت زبانی زیاد و مهارت دهانی و حرکتی کم باشد لکنت رخ میدهد.
اصلاح گفتار یا به صورت پنهان است یا آشکار.در نوع پنهان فرد قبل از بیان کلمه متوجه اشتباه خود میشود و خطارا اصلاح میکند.اما در نوع آشکار بعد از بیان کلمه متوجه خطا میشود.اگر زمانی که فرد خطا را شناسایی کرد خطا در موقعیت آخر باشدفرد شروع به تکرار میکندتاکلمه ی بعدی به ذهنش برسد.
اگر خطا حین صحبت اتفاق بیافتد کشیده گویی رخ میدهد.
اگر خطا در موقعیت اول باشد قفل رخ میدهد.
لکنت به عنوان نقص ترمور فیزیولوژیک:لکنت ممکن است به دلیل اختلال نورو ماسکولار(عصبی-عضلانی)باشدکه باعث میشود حنجره بلرزد. لرزش ممکن است در لب ها هم اتفاق بیافتدکه باعث لکنت میشود.
تئوری های رشدی – محیطی:
۱-لکنت به این دلیل رخ می دهد که پدر و مادر ناروانی طبیعی کودک را به اشتباه لکنت می دانند و از کودک میخواهند گفتارش را اصلاح کند.لکنت مشکل در بچه ها نیست بلکه مشکل در گوش والدین است.
۲-شکست ارتباطی:زمانی که گفتار و زبان کودک در حال رشد است اگر به دلیل اختلال تولید یا کلاترینگ و یا اختلالات صدا و اختلال در واژه یابی نتواند ارتباط برقرار کند دچار شکست ارتباطی میشود.وقتی کودک در ارتباط شکست بخورد متوجه تفاوت خود می شود و شروع به اصلاح گفتار می کند و به گفتارش توجه می کند و باعث لکنت و ناروانی می شود.
۳-DC :گیتار به دلیل اینکه اول ظرفیت ها وجود دارند و بعد تقاضا ها به آن اضافه می شوند اول ظرفیت را در نظر میگیرد.یکسری ظرفیت های عصب شناختی و حرکتی در کودک وجود دارد که با استفاده از آن ها به گفتار مناسب دست می یابد.
تقاضا هایinternal:در خود کودک وجود دارند،رشد سریع گفتار و زبان در ۳-۷ سالگی.
تقاضا هایexternal:سرعت گفتار-سوالات پی در پی-عیب جویی-احساسات.
چیزی که در لکنت به نام variability مشاهده می شود به این دلیل است که در یک روز ظرفیت ها با تقاضا ها برابری میکند و روز بعد ظرفیت ها ثابت است اما تقاضا افزایش می یابد و لکنت رخ میدهد و افزایش تقاضا ها بستگی به محیط و خانواده و خود کودک دارند!
منبع:کتاب stuttering(گیتار)