آناتومی سقف دهان و زبان

آناتومی سقف دهان و زبان

سقف دهان(Oral Roof):
از دو قسمت کام سخت و کام نرم تشکیل شده است.

– کام سختHard Palatine :3/2 قدامی سقف دهان را تشکیل میدهد که از زوائد کامی استخوان ماگزیلا

و صفحات افقی استخوان پالاتین تشکیل شده است.کام سخت توسط غشا مخاطی پوشیده شده است

.این غشا در خط وسط از جلو به عقب دارای یک برآمدگی مخاطی به نام رافه کامی می باشد.

– کام نرمSoft Palate:یک پرده مخاطی عضلانی است که۳/۱خلفی سقف دهان را تشکیل میدهد.

– شکل ظاهری نرم کام:

قسمت قدامی آن افقی و قسمت خلفی آن مایل بوده و دارای دو سطح و چهار کنار می باشد.
– سطح قدامی یا دهانی Oral Surface:مقعر بوده و قسمت خلفی سقف حفره دهان را تشکیل می دهد.
– سطح خلفی:محدب بوده و در امتداد کف حفره بینی قرار دارد.
– کنار فوقانی:به کنار خلفی کام سخت می چسبد.
– کنار تحتانی:آزاد بوده و در قسمت میانی آن یک زائده مخروطی شکل به نام زبان کوچک(uvula)قرار دارد

.از طرفین کنار تحتانی کام نرم دوچین مخاطی عضلانی به سمت خارج و پایین می روند،

چین قدامی را که محتوای عضله پالاتوگلوس می باشد قوس پالاتوگلوسال و چین خلفی را که محتوای عضله پالاتوفارنژیوس می باشد

قوس پالاتوفارنژیال می نامند.در بین این دو چین مخاطی حفره ای به نام حفره لوزه ای(Tonsilar Fossa)قرار دارد که جایگاه لوزه کامی است.
– کناره های طرفی:به دیواره های طرفی حلق متصل شده است.

ساختمان نرم کام:

کام نرم از مخاط،عضلات و عروق و اعصاب تشکیل شده است.

– مخاط:لایه ایست نازک که در سطح قدامی از بافت پوششی سنگ فرشی مطبق و در سطح خلفی

از بافت پوششی مطبق کاذب مژه دار ساخته شده است.
عضلات کام نرم عبارت اند از:

۱- عضله کشنده کام نرمTensor Veli Palatini Muscle:

از حفره اسکافوئید،سطح خارجی غضروف شیپور استاش و خار اسفنوئید مبدا گرفته،

سپس الیاف آن به سمت پایین آمده و به تاندونی تبدیل می شوند که پس از دور زدن قلاب پتریگوئید با وتر عضله

سمت مقابل مخلوط شده و تشکیل یک ورقه نیامی به نام نیام کام نرم(Palatine Aponeurosis)را می دهد

که این نیام در جلو به کنار خلفی کام سخت متصل می شود.
عمل:انقباض عضله یک طرف،کام نرم را به همان طرف می کشد.انقباض عضلات هر دو طرف باعث

کشیدگی و پهن شدن کام نرم می گردد.همچنین این عضله با باز کردن سوراخ حلقی

شیپور استاش،فشار هوارا در بین گوش میانی و حلق متعادل می کند.

۲- عضله بالابرنده کام نرمLevator Veli Palatini Muscle:

از سطح تحتانی پتروز جلوتر از مدخل مجرای کاروتید و سطح تحتانی قسمت غضروفی شیپور استاش مبدا گرفته

،الیاف آن به سمت پایین و داخل رفته و پس از عبور از کنار فوقانی عضله تنگ کننده فوقانی حلق به سطح فوقانی نیام کام نرم متصل می شود.
عمل:کام نرم را به سمت بالا می کشد در نتیجه ارتباط حلق دهانی و حلق بینی تاحدی قطع می شود

.همچنین باعث باز شدن شیپور استاش می شود.

۳- عضله زبان کوچکUvula Muscle:

از خار بینی خلفی استخوان پالاتین و نیام کامی مبدا گرفته،سپس به سمت عقب و پایین رفته و به مخاط زبان کوچک ختم می شود.
عمل:زبان کوچک رابه سمت بالا و جلو می کشد.

۴- عضله کامی زبانPalatoglossus Muscle:

از سطح تحتانی نیام کامی مبدا گرفته سپس از قدام لوزه کامی به سمت

خارج،پایین و جلو رفته و به کنار طرفی زبان متصل می شود.
عمل:باعث بالابردن ریشه زبان شده و با نزدیک کردن قوس های پالاتوگلوس

به طرف خط وسط تا حدی حفره دهانی را از حلق دهانی جدا می کند.

۵- عضله کامی حلقیPalatopharyngeus Muscle:

الیاف قدامی از کنار خلفی کام سخت و الیاف خلفی از سطح فوقانی کام نرم مبدا می گیرند

این دو دسته الیاف توسط عضله بالابرنده کام نرم از همدیگر جدا می شوند،سپس الیاف عضلانی

از خلف لوزه کامی به سمت خارج،پایین و عقب رفته وبه جدار طرفی حلق و کنار خلفی غضروف تیروئید متصل می شوند.
عمل:حلق را به سمت بالا می کشد و باعث کوتاه شدن آن در طی عمل بلع می شود.
+عروق و اعصاب:
– شرائین:شریان های کامی بزرگ از شریان های ماگزیلاری،کامی صعودی از شریان فاسیال و شاخه کامی از شریان حلقی صعودی.
– وریدها:همراه و همنام شرائین بوده و عمدتا به شبکه پتریگوئید تخلیه می شوند.
– اعصاب:
حرکتی: همه عضلات کام نرم از ریشه مغزی عصب اکسسوری(زوجXI)
عصب می گیرند به جز عضله کشنده کام نرم که از عصب عضله پتریگوئید داخلی(شاخه عصب مندیبولار)عصب می گیرد.
– حسی:اعصاب کامی بزرگ و کوچک از عصب ماگزیلاری و شاخه هایی از عصب گلوسوفارنژیال.
++++ زبان:
یک عضو عضلانی متحرک مخروطی شکلی است که در تکلم،بلع،جویدن و چشیدن نقش دارد

.سطح فوقانی زبان در تمام جهات محدب است و توسط یک شیار Vشکل به نام شیار انتهایی(Sulcus Terminals)که به سمت جلو باز می باشد

به دو بخش دهانی و حلقی تقسیم می گردد. در راس این شیار که در عقب قرار گرفته است

یک فرورفتگی به نام سوراخ کور(Foramen Caecum)وجود دارد که بقایای جنینی مدخل مجرای تیروگلوسال می باشد.
– بخش دهانی:این بخش که در حفره دهانی قرار دارد ۳/۲ قدامی زبان را تشکیل می دهد

و دارای دو سطح فوقانی و تحتانی،دوکنار طرفی و یک راس می باشد.
سطح فوقانی:
با سقف دهان مجاورت داشته و بر روی آن عناصر زیر دیده می شود:

۱- پرزهای برگی شکلFolliate Papillae:چهار یا پنج برآمدگی مخاطی عمودی هستند

که در حاشیه طرفی سطح فوقانی در جلوی قوس های پالاتوگلوس قرار گرفته اند.
۲- پرزهای کاسه ای شکلVallate Papillae:8تا۱۲ برآمدگی مخاطی هستند که در جلو وموازی شیار انتهایی قرار گرفته اند.
۳- پرزهای قارچی شکلFungiform Papillae:تعداد این برآمدگی های مخاطی بیشتر بوده و عمدتا در راس و حاشیه زبان واقع شده اند.

۴- شیار میانیMedian Sulcus:شیاری است طولی که در خط وسط از راس زبان تا شیار انتهایی کشیده شده است.
سطح تحتانی:
این سطح دارای مخاطی صاف و صورتی رنگ بوده که فاقد پرز می باشد.این مخاط از سطح تحتانی زبان بر روی مخاط کف دهان

منعطف شده و در خط وسط یک چین مخاطی به نام مهار زبان را ایجاد می کند.

در طرفین مهار زبان وریدهای عمقی زبان در زیر مخاط دیده می شوند و در

خارج آنها چین شرابه ای شکل قرار دارد که از عقب به طرف راس زبان کشیده شده است.
کناره های طرفی:با لثه و دندانها مجاورت دارند.
بخش حلقی یا قائدهPharyngeal Part:3/1 خلفی زبان را تشکیل می دهد که در عقب شیار انتهایی قرار گرفته و جدار قدامی حلق دهانی را می سازد.

مخاط این بخش از زبان فاقد پرز بوده و در عمق آن فولیکول های لنفاوی وجود دارند.
راس زبان:انتهای قدامی زبان را می گویند.
ریشه زبان:محلی است که زبان توسط عضلات خارجی خود به استخوان های هایوئید،مندیبل و زائده استیلوئید استخوان گیجگاهی متصل میشود.
منبع:آناتومی بالینی سروگردن دکتر محمد اکبری