تمییز شنیداری

تمییز شنیداری

نکات کلی:
بازی های تمییز شنیداری با افزایش آگاهی کودک از تفاوت های ظریف بیان صداها،مهارت های شنیداری را در او تقویت می کند.کودکان از طریق بازی های مذکور تفاوت یک صدا از صدای دیگررا در میابند.بازی های مربوط به این بخش درواقع به دنبال رشد مهارت های تمییزشنیداری از طریق گوش دادن به مجموعه ای از صداهای مختلف می باشد.
چرا بهبود تمییزشنیداری امری مهم محسوب می شود؟
کودکان در حین گوش دادن به تفاوتهای ظریف میان صداها می توانند فرق میان زیروبمی(زیر یابم)،بلندی(آرام/بلند)،کشش صدا(منقطع-ممتد)و ریتم(تند-کند) را دریابند.یادگیری و تشخیص تفاوت های مذکور جهت درک گفتار مفید است و نیز کودک را به برقراری ارتباط از طریق موسیقی و حرکت تشویق میکند.
چگونه تمییز شنیداری را می توان بهبود بخشید؟
جلب توجه کودک به صداهای محیطی و صحبت کردن درمورد آنها به همراه بازی های خاصی که در این زمینه وجود دارد می تواند،به کودک در توجه به تفاوت های صوتی مثل بلند/آرام و زیر/بم یاری رساند.
تقلید صداها:
+تقلید ریتم های موسیقیایی
– تند و کند
ضربات تند و کند را بر روی یک طبل یا یک قوطی بزنید و کودک را تشویق کنید که از آن تقلید نماید.به او اجازه دهید که درابتدا کار شما را مشاهده نماید سپس خود به انجام آن کار بپردازد.وقتی کودک تفاوت تند و کند را درک نمود این بار صدارا از پشت یک پرده یا صندلی ایجاد نمایند.در این حالت او بجای نگاه کردن،به تفاوت مذکور گوش می دهد.
– ممتد و منقطع
صداهای ممتد و منقطع را با استفاده از دهان،سوت یا بوق پلاستیکی ایجاد نمائید.بوق های جشن برای مشاهده طول صدا مفید هستند به همین حالت صدای یک سوت ممکن است همانگونه که شنیده می شود،احساس گردد لذا این نیز مفید است.کودک را تشویق کنید که به تفاوت در منقطع و ممتد بودن صدا توجه نماید و به تقلید آنها بپردازد.
– بلند و آرام
با کوبیدن دو سنج یا درقابلمه به یکدیگر صداهای بلندی را ایجاد نمایید.سپس کودک را تشویق کنید که همانند شما عمل نماید.پس صداهای بسیار آرامی را ایجاد نمایید و ببینید که آیا کودک قادر به تقلید آنها می باشد یا خیر؟به منظور تاکید به تفاوت میان صداها،حرکات خودرا به صورت اغراق آمیز انجام دهید.هنگامی که کودک این مساله را درک نمود،صداهارا در خارج از میدان بینایی او تولید نمایید و ببینید که آیا می تواند به تقلید انها بپردازد.
– ریتم ها
کودکان بزرگتر ممکن است قادر به تقلید ریتم های ساده مثل،کند-تند-تند-کند،باشد.در این بخش نیز در ابتدا به کودک اجازه دهید که ابزار صوتی را مشاهده کند،سپس آنها را پنهان کنید و وی را تشویق کنید که تنها با شنیدن صداها و ریتم آنها تقلید نماید.
– زیروبم
یک صدای بم را با پیانو،زیلوفون یا سنتورک فلزی تولید نمایید و کودک را ترغیب کنید تا به تقلید آن بپردازد و همین کار را با صدای زیر انجام دهید و درمورد تفاوت های میان این دو نوع صدا صحبت کنید.کودک را برگردانید و یا از او بخواهید که چشم هایش را بپوشاند.ملاحظه کنید که آیا او بدون دیدن می تواند صدای بعدی را تقلید نماید.
حرکات:
اکثر این بازی ها برای گروه ها یا کلاس های جمعی کودکان مناسب تر از حالت انفرادی است.
– تند وکند
در این بازی کودکان می توانند با تغییر در سیگنال صوتی همانند یک خرگوش به سرعت بدوندو یا مانند یک لاک پشت به آرامی شروع به خزیدن نمایند.مثل ضربات تند و کند طبل.
– ممتد و منقطع
کودکان در این بازی باید با شنیدن صدای ممتد یک سنج مثل یک آدم قدبلند گام های بلندی بردارند و با شنیدن ضربات کوتاه،همانند یک خرگوش گام های کوتاهی بردارند.
– بلند و آرام
کودکان پس از شنیدن یک صدای بلند مثل کوبیدن یک تکه چوب برروی طبل،پاهای خود را محکم به زمین بکوبند و با شنیدن صدای آرام در اطراف اتاق بصورت پاورچین و روی نوک پا حرکت کنند.یا اینکه با شنیدن یک صدای بلند شروع به پریدن و با شنیدن صدای آرام شروع به نشستن نمایند.
– ریتم ها
در این بازی بچه ها در یک دایره قرار میگیرند و به هرکدام ابزارصداساز مثل دوتا در قابلمه داده می شود.نباید همه بچه ها وسیله یکسانی داشته باشند.آنها باید بکوشند تا ریتم را حفظ نماید.هرچه سطح مهارت کودکان بالاتر رفت ریتم های سخت تری را به آنها ارائه می نماییم.
– زیروبم
هنگام تولید یک صدای زیر نظیر زنگ های کالسکه،کودکان سرپا می ایستند و هنگام تولید صدای بم مثل ضربه طبل،می توانند بر روی یک توپ بنشینند.
+چراغ های راهنما:
قرمز:ایست(یکبار بر روی دایره زنگی بکوبید)
زرد:آماده شدن(با انگشتان بر روی دایره زنگی ضربه بزنید)
سبز:حرکت(دایره زنگی را تکان دهید)
در این بازی ابتدا بر روی،بایست-حرکت کن،تمرین کنید.بدین منظور هنگام تکان دادن دایره توسط شما،بچه ها باید درحالی که تظاهر به راندن ماشین میکنند شروع به راه رفتن یا دویدن در اطراف اتاق نماید.هنگام کوبیدن بر روی دایره بچه ها باید متوقف شوند.پس از آن نوبت به پخش صدای مربوط به آماده شدن می شود.بچه ها پس از شنیدن این صدا(یعنی با لرزاندن دایره)در جای خود به آرامی شروع به حرکت می نماید.بنابراین زرد به معنای درجازدن،سبز به معنای حرکت در اطراف اتاق و قرمز به معنای ایست و توقف است.
+شکار خرس(خرس پیدا کن):
ابتدا یک خرس اسباب بازی را در اتاق پنهان می کنید و از یکی از بچه ها بخواهید که آنرا پیدا نماید.سایر بچه ها هنگامی که وی به خرس نزدیک می شود باید با وسایل خود صدای بلندی را تولید نمایند و هنگامی که وی در حال دور شدن است صداهای آرامی را تولید نمایند.
+انتقال صدا:
در این بازی بچه ها به همراه وسایل صداساز خود دایره وار می نشینند.کودک اول یک صدا تولید می نماید پس از اتمام صدا نوبت کودک بعدی است که صدا را ایجاد نماید. در این بازی برخی صداها مانند کوبیدن روی طبل کوتاه هستند و برخی مثل کوبیدن سنج طولانی تر هستند.
تطبیق صداها
وسایل لازم:
چیز های کوبیدنی:سرهای قوطی-چوب و ظرف گیاه(گلدان)
وسایل تکان دادنی:قوطی های حاوی قرقره های نخ یا دسته کلید
وسایل خراشیدنی:شانه و خط کش یا مداد و مقوای شیاردار
کاررابا انتخاب دو صدای متفاوت آغاز کنید به کودک زمان کافی بدهید تا ایجاد صداهای مختلف را تجربه نماید.سپس شما می توانید به تقلید صداهایی که او تولید میکند،بپردازید و این روند را به طور متقابل با وی ادامه دهید.وسایل صداساز فوق را در پشت پرده پنهان نموده و به صدادرآورید.پس از شنیدن صدا توسط کودک باید دید که آیا کودک قادر است به تطابق و تقلید آن بپردازد؟به منظور سخت تر نمودن این تکلیف سه ابزار صداساز مختلف را بکارببرید.
+تطابق صدا با فعالیت:
در ابتدا به سه وسیله صداساز مختلف مثل زنگ وسوت و جغجغه احتیاج است.کودک شما می تواند به صداهای مختلف به شیوه ای خاص پاسخ دهد.به عنوان مثال او می تواند پس از شنیدن صدای زنگ شروع به چرخیدن نماید.با شنیدن صدای جغجغه سر خود را لمس نماید و با صدای سوت بازوهایش را خم کند.وقتی کودک با این بازی آشنا شد صدارا از پشت پرده ایجاد نمایید.بدین ترتیب او مجبور میشود که با دقت به صدا گوش نماید.
صداهای ضبط شده:
وسایل لازم:
یک دستگاه ضبط صوت؛اسباب بازی های صوتی مثل یک طبل جغجغه یا اسباب بازی موزیکال.
+اسباب بازی های صدادار:
دویا سه اسباب بازی صدادار را که کودک از بازی کردن با آنها لذت می برد انتخاب کنید.هربار یکی از آنها را به صدا در آورید و اجازه دهید تا کودک به صداها گوش نماید،سپس صداهای مذکور را بر روی نوار ضبط کنید و برای کودک پخش نمایید.حال باید ببینید که آیا کودک می تواند به تطابق صدا با اسباب بازی بپردازد.
+صداهای بدنی:
کودک را تشویق کنید که به تقلید صداهای بدنی ساده نظیر موارد زیر بپردازد:دست زدن،کوبیدن سه انگشت برروی یک دست،کوبیدن پاها،برخورد صدادار زانوها،نچ نچ کردن با با زبان و ترکاندن لپ ها.هربار یکی از صداهای مذکور را برروی نوار ضبط نمایید و همراه کودک به آنها گوش دهید.باید دید که آیا کودک قادر به تشخیص صداهای نوار و همراهی نمودن با آن می باشد؟
+صداهای خانگی:
صداهایی که در منزل قابل شنیدن است نظیر زنگ تلفن،به در کوبیدن،صدای ماسین لباسشویی وگریه بچه را بر روی نوار جهت شنیدن کودک ضبط کنید.
___ لوتوی صداها:
مقدمه:
بسیاری از فعالیت های این بخش بطور خاص مرتبت با کودکانی است که دچار اختلالات تلفظی یا افت شنوایی می باشند که غالبا در درک وبیان گفتار دچار مشکل هستند.این فعالیت ها باید با ترتیبی منظم،تحت نظارت و راهنمایی دقیق متخصصان مربوطه انجام گیرد.
تمییز هجا:
به منظور تمرین خاص بر روی تمییز هجاها مجموعه از تصاویر باید تهیه گردد.واژه ها در صورت امکان باید برای کودک آشنا باشد و بهتر است که از فهرست هجایی صفحه۸۰ انتخاب گردند.ترکیبات هجایی براساس افزایش سختی طراحی شده اند و باید بر مبنای مرحله ای که کودک در آن قرار دارد انتخاب می شوند.
– کلمات تک هجایی در مقابل کلمات ۴ هجایی
– کلمات تک هجایی درمقابل کلمات ۳هجایی
– کلمات تک هجایی در مقابل کلمات ۲ هجایی
استفاده از سه کلمه بجای دو کلمه(که یک گام دشوارتر از موارد قبلی است)؛مثل یک کلمه تک هجایی،یک کلمه دوهجایی و یک کلمه سه هجایی.در این بخش کلمات و فعالیت های مختلفی را جهت حفظ انگیزه و علاقه کودک می توان بکاربرد.
تمییز واکه:
کودکان در این بخش می آموزند که صداهای انتزاعی را با تصاویر عینی مطابقت دهند و سپس شروع به تمییز میان واکه های کشیده مختلف نمایند.
صدای واکه های کشیده،تصاویرمرتبط
-(آ) پا
-(و) کوه
-(ی) فیل
برای کودکان کم شنوا ارائه مثال های واکه ای در داخل کلمه کلمه یا هجا از اهمیت بیشتری برخوردار است.نظیر بی/با…
جفت های کمینه: جفت های کمینه جهت رشدوتمییز واکه ها مفید می باشند زیرا واکه ها در کلمات معنادار در تقابل با هم قرار میگیرند.
منبع:کتاب مهارت های ارتباطی اولیه
نویسنده:شارلوت لانج-جولیا کیت
ترجمه:علی جهان-جعفر معصومی-مهدی بختیار