دیسپراکسی

دیسپراکسی

دیسپراکسی اصطلاحی است عمومی که به محدوده ای از مشکلات که بر آغازگری،

سازماندهی و انجام حرکت تأثیر می گذارد، اطلاق می شود.

این مشکل در صورتی رخ می دهد که مغز در پردازش اطلاعات و پیام های رسیده از بدن مشکل داشته باشد.

دیسپراکسی می تواند از بدو تولد یا در اثر یا ضایعه مغزی ناشی از ضربه یا آسیب های دیگر به وجود آید.

دیسپراکسی سبب به وجود آمدن مشکل در ترتیب و هماهنگی و انجام حرکات می شود.

این مشکل باعث می شود در عین این که فرد می داند باید چه حرکتی را انجام دهد، قادر به انجام آن نیست.

🌸دیسپراکسی در کودکان مبتلا به طیف اختلال اتیسم

اگر چه بسیاری از کودکان اتیستیک در حرکات بدنی و مهارت های حرکتی و چالاکی عملکرد بالایی دارند،

تعداد زیادی از آنها در مهارت های حرکتی، در قالب دیسپراکسی، دچار مشکل جدی هستند.

البته در افراد مختلف، فرم های متفاوتی از دیسپراکسی به طور همزمان یا جدا می تواند وجود داشته باشد.

برخی کودکان در حرکات درشت مشکل دارند. این مشکلات آشکارا در تعادل، دویدن، بالا و پائین رفتن،

در شروع یا پایان یک حرکت، تقلید حرکت، درگیر شدن در یک عمل تکراری و … دیده می شود.

گاهی به دلیل شلی ماهیچه (Hypotonia) ممکن است نشستن کودک بدون حمایت مشکل باشد.

در موارد دیگر کودکان در مهارتهای حرکتی ظریف مانند اشاره کردن، گرفتن،

نگه داشتن یا پس دادن اشیاء مشکل دارند. همچنین برخی کودکان مبتلا به اتیسم

در کنترل ماهیچه های چشم دچار مشکل هستند

که این می تواند باعث شود کودک نتواند به شیء یا فرد مورد نظر خیره شود.

 

دسته آخر کودکانی هستند که دچار ” دیسپراکسی کلامی” هستند.

اگرچه بسیاری از ما صحبت کردن را یک حرکت نمی دانیم،

حرف زدن یکی از ظریف ترین کنترل های حرکتی است که در بدن انسان از به هم پیوستن حرکت ماهیچه ها حاصل می شود.

وقتی کودک نتواند این حرکات را کنترل کند، فراگیری گفتار تحت تأثیر قرار می گیرد:

تقلید حرکات دهانی مشکل خواهد شد و یادگیری کلمات بسیار سخت خواهد بود و یک صدای خاص مدام تکرار خواهد شد.

🌸توانائی حرکت و طراحی حرکت

توانایی حرکت کودک با طراحی حرکت متفاوت است. بسیاری از حرکات را کودک می تواند انجام دهد یعنی توانایی حرکت را دارد.

اما گاهی در لحظه ای که می خواهد کاری را انجام دهد، قادر به انجام آن نیست. در این حالت کودک با طراحی حرکت مشکل دارد.

گاهی او نمی تواند بدنش را به سمتی که میخواهد حرکت دهد.

او ممکن است با انجام حرکات خودانگیخته و عمدی مشکل داشته باشد.

انجام یک حرکت ممکن است نیاز به تلاش زیادی داشته باشد. ممکن است بتواند حرکتی را تقلید کند

اما توانائی متوقف کردن یا تغییر حرکت را نداشته باشد و این باعث شود که کودک درگیر حرکات تکراری شود.

کودک در حالت عادی می تواند حرکت را به خوبی انجام دهد اما وقتی از او می خواهیم

آن کار را انجام دهد، قادر به انجام آن کار نیست.

مثلاً وقتی کودک چیزی را بالای پله ها می بیند، به راحتی به سمت آن حرکت می کند و آن را بر می دارد.

اما وقتی که از او می خواهیم تا بر روی این کار تمرکز کند و آن را انجام دهد، دچار مشکل می شود.

در این مثال دو مفهوم متفاوت وجود دارد. در حالت اول بدن کودک بدون فکر کردن کار را انجام می دهد

اما در حالت دوم از کودک درخواست می شود که بر روی کاری که میخواهد انجام دهد تمرکز کند.

گاهی کودک مبتلا به دیسپراکسی قادر به انجام کار بدون فکر قبلی هست

اما وقتی که می خواهد روی انجام کار تمرکز کند و با طرح قبلی و یا با ترتیب خاصی،

چند کار را پشت سر هم انجام دهد قادر به انجام نیست.

 

ویژگی دیگر دیسپراکسی داشتن حرکات روتین و عادتی است.

نیروی یک حرکت که به صورت روتین انجام می شود از توان کودک برای انجام یک طرح بیشتر است.

بسیاری از ما تجربه رانندگی اتوماتیک و رفتن در مسیری که صورت روزانه تکرار می شود را داریم،

حال آنکه قصدمان رفتن به مکان دیگری بوده است. در این موارد می گوئیم ” چقدر احمقم” و به سمت مقصد اصلی دور می زنیم.

خوشبختانه این اتفاق درمورد شما زیاد رخ نمی دهد، اما در مورد فرزندتان بارها اتفاق می افتد و باعث نقص در عملکرد او می شود.

او ممکن است حرکات زیادی نه از روی قصد بلکه به صورت خودکار و خارج از کنترل انجام دهد.

بسیاری از کودکانی که درگیر حرکات تکرارری و خودبرانگیختگی هستند دیسپراکسیک هستند.

اگر کودکی سازگار است و به نظر می رسد که سعی دارد کاری را که از او درخواست می شود

را انجام دهد اما نمی تواند ممکن است دیسپراکسیک باشد.

🎯سایر نشانه های دیسپراکسی:

✏️مدت زمان زیادی طول می کشد تا کودک یک حرکت را یادبگیرد.

بعد از آن کودک در موارد زیادی با همان حرکت پاسخ می دهد، حتی در مواقعی که آن حرکت مناسب نیست.

✏️تأخیر در پاسخگویی. او پاسخ می دهد اما بعد از این که زمان از دست رفته.

✏️کودک شما خیلی متفاوت عمل می کند. گاهی به راحتی و گاهی همان کار را به سختی انجام می دهد.

✏️در تقلید کردن مشکل دارد.

✏️کودک برای انجام کار از دستان شما استفاده می کند( دستان شما بهتر از دستان خودش کار را انجام می دهند.)

✏️کودک شما با یادگیری حرکات پشت سر هم و سری مشکل دارد.

✏️معمولا کودک غیر معمولی به نظر می رسد. مهارت های حرکتی کودک سفت، خام و با تأخیر است.

حتی در مواردی که بسیاری از حرکات دیگر کودک کاملا طبیعی است.

✏️به هنگام نوشتن یا تایپ یک روش نوشتن خاص در اتصال کلمات مدام تکرار می شود.

✏️ممکن است کودک مدام از پشت میز بلند شود، به این دلیل که درگیر الگوی خاصی می شود.

یا ممکن است مدام اشیاء را به دهان ببرد چون درگیر این الگوی رفتاری خاص شده است.

در این موارد اگر شما آن رفتار را متوقف کنید، معمولا به جای این که کودک از اینکار شما عصبانی شود، از آن استقبال می کند.

حتی برخی از کودکان مبتلا به دیسپراکسی از بسته شدن به کمربند یا تخت خواب استقبال می کنند.

 

✏️در بیشتر موارد حس می کنید که کودک بیشتر از آنچه که نشان می دهد درک می کند.

این مورد وقتی آشکار می شود که گهگاهی کودک به درخواست های پیچیده ای که شما تصور می کردید بیشتر از درک اوست پاسخ می دهد.

✏️معمولاً کودک از هماهنگی طرفین ضعیفی برخوردار است. غلبه طرفی کودک مشخص نیست.

✏️عملکرد کودک در کارهایی که نیاز به انقباض و انبساط ماهیچه به صورت متوالی دارد، ضعیف است.

مثلا وقتی از کودک می خواهید جسمی را بردارد و درون سطل بیندازد، جسم را بر می دارد اما نمی تواند آن را رها کند.

چون ماهیچه های انگشتانش همزمان درگیر دو کار مخالف شده است.

✏️عجیب است که در مواردی که کودک به نوشته اش نگاه نمی کند یا

با چشمان بسته می نویسد، دست خط خواناتر و بهتری دارد.