روش های درمانی اتیسم

روش های درمانی اتیسم

برخی روشهای آموزشی اتیسم

📚 برنامه آموزشی ABA

ABA
یا تحلیل رفتار کاربردی، اقتباس شده از دیدگاهها، اصول و برنامه های تغییر رفتار اسکینر و لواس می باشد.
تئوری های رفتارگرایی در طی صد سال گذشته و کاربرد ABA به ویژه برای کودکان اتیستیک در طی سی سال اخیر بارها مورد پژوهش و تحقیق قرار گرفته و ضمن تائید اثربخشی آن به اجرای آن به ویژه برای کودکان دارای نارسایی های رفتاری سفارش جدی شده است.
در ABA سعی شده است تا از طریق مشاهده مشتقیم رفتار کودک، ارزیابی و تحلیل دقیق آن، رابطه میان محیط و رفتار کودک آشکار و نیز آن دسته از ویژگیهای محیطی که می تواند موجب ایجاد رفتار جدید، تقویت و یا کاهش رفتار در کودک گردد کشف گردد. درمانگران سالهاست که با کمک متد علمی ABA به توسعه رفتار اجتماعی کودک اتیستیک و رفع نارساییهای کلی رفتاری در کودک نیز پرداخته اند. ABA در مورد کلیه کودکان و بزرگسالان دارای بیماریهای روانی، ناتوانیهای رشدی، اختلالات یادگیری و نظیر آن کاربرد دارد. مداخلات انجام شده توسط ABA می تواند توسط درمانگران کودک، والدین، مربیان و سایر نزدیکان فرد انجام شود.
رفتارهایی که توسط ABA مورد مداخله و درمان قرار می گیرند می تواند مشکلات زبانی، نارسایی در رفتار اجتماعی، مهارتهای تحصیلی، مهارتهای زندگی، ناهنجاریهایی مانند پرخاشگری، آسیب به خود، رفتارهای مقابله ای و کلیشه ای باشد.

🔺هدف از کاربرد ABA برای کودک اتیستیک

1) آموزش و ایجاد مهارتهای جدید در زمینه زبان و ارتباط، رفتارهای اجتماعی، رفتارهای مراقبت از خود، مسائل تحصیلی و نظیر آن

2) نگهداری و حفظ رفتار مطلوب در کودک

3) افزایش رفتارهای مطلوب

4) تعمیم رفتار مطلوب و رفتار یاد گرفته شده به سایر شرایط و موقعیتهای مشابه

5) کاهش و یا حذف رفتارهای نامطلوب مانند ایجاد قشقرق، آسیب به خود، رفتارهای وسواس جبری و نظیر آن

📚 برنامه PECS سیستم ارتباط بر مبنای تصویر

برنامه ای است برای آموزش ارتباط غیر کلامی (سمبلیک). هدف این برنامه آموزش گفتار به کودک نمی باشد هر چند در مراحل به ویژه پایان این برنامه کودک ممکن است به توسعه گفتار نیز برسد. بلکه هدف اولیه، ایجاد و تقویت یک سیستم ارتباطی بین کودک و محیط او می باشد. ویژگی های صوری برنامه PECS عبارتند از:

الف : ابزار آموزش این روش را بیشتر تصاویر سیاه و سفید، عکسهای رنگی و نقاشی های مختلف که انواع نیازها و تقاضاهای کودک در زندگی معمول را در بر می گیرد تشکیل می دهد.

ب: استراتژی آموزش شامل آموزش زنجیره سازی، الگودهی، تحلیل رفتار و استفاده از پاداش های مختلف برای کودک می باشد.

ج: مکانی که آموزش ها در آن صورت می گیرد می تواند خانه، مدرسه، مکانهای طبیعی پیرامون کودک باشد.

د: افرادی که درگیر آموزش به کودک می باشند می تواند شامل والدین، خواهر و برادرها، مربی و یا مراقبین بهداشت کودک باشند.

ه : شرکت کنندگان در این برنامه کودکان و یا بزرگسالان هستند که مبتلا به آسیب های شناختی می باشند

📚 روش TEACCH

این روش روی نیروهای مکانیکی دیداری و حافظه تقلیدی بسیاری از کودکان مبتلا به نشانگان آسپرگر و اتیسم با عملکرد بالا تکیه می کند و آنها را برای بهبود و تقویت مهارتهای ضعیف تری چون قدرت تکلم، تقلید، پیروی، مهارت های اجتماعی و ادراکی به کار می گیرد. روش TEACCH به طور ویژهای مهارت های آموزشی، اجتماعی، ارتباطی و کارهای تقلیدی کودک را بازسازی می کند. برنامه های تصویری شامل لغات و عکس های مختلف که وقایع روزمره را به ترتیب وقوع نشان می دهد به کودک کمک می کند تا بتواند پیش بینی کند الان چه خواهد شد و یا چه کاری لازم است در طول ساعات درس و تمرین انجام دهد. سپس کودک می تواند به خودی خود و بدون راهنمایی مربی « آینده » را پیش بینی کند. در این الگو تدریس هم به صورت نفر به نفر و هم بصورت گروهی انجام می شود اما بدیهی است که ساعات انفرادی دراین الگو کمتر از الگوی ABA است.

📚 روش PRT

این روش بسیار جدید است و مبدعان این روش بر این باورند که رفتار فرد وابسته به محوری از واکنش های وی است و بر انگیزه ها و توانایی فرد فرد در واکنش به نشانه های چند گانه و مختلفی وابسته است. پایه گذاران این روش دکتر لین و روبرت کوگل این شیوه را از روشهای زبان طبیعی و رفتار درمانی تحلیلی کاربردی تلفیق کردند. این دیدگاه بر این اصل استوار است که اتیسم اختلالی است بسیار خفیف تر از آنچه که تا پیش از این تصور می شد. این روش از جمله از شیوه های مداخله طبیعی برای ایجاد تغییر مثبت در رفتارهای بحرانی کودک، استفاده می کند. این مداخلات رفتارهای ارتباطی و اجتماعی کودک را هدف قرار می دهد. این روش به جای در نظرگیری یک رفتار در هر زمان، محورهای رشدی کودک را آماج مداخلات خود قرار می دهد و محورهایی مانند

انگیزه، نشان دادن واکنش به نشانه های مختلف محیطی، مدیریت و کنترل خود و نحوه شروع برخوردهای اجتماعی را در نظر دارد. تقویت طبیعی در این روش به صورت متفاوتی از روش های رفتاری دیگر است و سعی در برقراری ارتباطی طبیعی بین تقویت کننده و موضوع مورد تقویت دارد. به عنوان مثال اگر هدف آموزش نام حیوانی به کودک باشد در صورت بیان نام حیوان به درستی توسط کودک به جای یک تقویت کننده مانند شکلات یا آب نبات که اغلب در برنامه های تقویتی بر اساس اصول تغییر رفتار استفاده می شوند تصویری از آن حیوان، عروسک آن و یا تقویت کننده ای مرتبط با آن به وی داده می شود. از این روش برای آموزش مهارت های گفتاری، کاهش رفتارهای مخرب و خودانگیخته و افزایش مهارت های تحصیلی و ارتباطی استفاده می شود.

در مجموع، PRT روی افزایش انگیزه یاد گیری در میان کودکان اتیسم با ترکیب انتخاب ها گزینه ها، تلاش های مستقیم به هدف تقویت، استفاده از نمونه های مناسب متعدد و ارائه پیامدهای طبیعی، تمرکز میکند. همچنین این روش به عنوان یک استراتژی برای افزایش(مهارت) زبانی(به عنوان مثال استفاده از کلمه)، آغاز مکالمه و بازی استفاده می شود و درصدی از زمان کودک برای تعاملات اجتماعی مثبت صرف می شود.

📚 برنامه ی آموزشی سان-رایز

در روش سان-رایز، «والدین» درمانگران اصلی و شکل دهنده به برنامه ی آموزشی هستند. در این برنامه به والدین آموخته می شود که به کودک خود عشق بورزند، به او احترام بگذارند و او را «آنچنان که هست» بپذیرند، تا از طریق این پذیرش کودک خود را به برقراری رابطه ای دو طرفه بپردازند.

📚 روش آموزش جزء به جزء

تمرینی که به کودک داده می شود شامل یک دستور به کودک، یک عمل از طرف کودک و یک عکس العمل از طرف درمانگر می باشد. این روش علاوه بر تصحیح رفتارهای کودک شامل آموزش مهارت های جدید نیز از قبیل مهارت های اولیه مانند خوابیدن و لباس پوشیدن تا مهارت های پیشرفته مانند برخوردهای صحیح اجتماعی می باشد.

📚 روش فلورتایم : Floor Time

این روش شبیه بازی درمانی است. در این روش سعی بر این است که ارتباط کودک با یک فرد دیگر از طریق برنامه های دقیق بازی بیشتر و مؤثر شود. در این روش که شش مرحله است کودک در طی آن تقلید و چگونه یاد گرفتن را از یک بزرگتر فرا می گیرد و به عبارتی کودک باید نرده بام شش پله ای را طی کند. در این روش در کنار روش های دقیق دیگر مثل ABA در ساعت فراغت کودک استفاده میشود.

📚 داستان های اجتماعی

این داستان ها برای آموزش مهارت های اجتماعی کودکان اوتیستیک آماده شده اند. از طریق این داستان ها به کودک آموزش داده می شود که چگونه احساسات، منظور، و برنامه های دیگران را درک کنند. این داستان ها در صورت همراهی با تصویر و موسیقی می توانند تأثیر بیشتری داشته باشند. بایستی داستان های فراهم شده به گونه ای باشند که نقاط ضعف کودک را تصحیح کنند.

📚 درک مجموعه حواس

اغلب کودکان اوتیستیک از نظر حس های بدن دچار مشکل هستند ممکن است دارای آستانه تحریک بالا یا پایین باشند یا مغز آن ها قادر نیست از اطلاعات بدست آمده از حواس پنجگانه درک درستی از شرایط موجود بدست آورد. در این روش درمانی که می تواند توسط بازی درمان، کاردرمان یا گفتاردرمان انجام می شود به کودک کمک می شود تا بهتر از اطلاعات حسی بهره برد.

📚 آغوش درمانی
یکی دیگر از روش هایی که در مورد کودکان اوتیسم به کار می رود آغوش درمانی است. در این روش پدر یا مادر خود را علیرغم گریه کردن، جیغ کشیدن، لگد زدن و مبارزه او آن قدر به زور نگه می دارد تا کودک آرام شود.
این کار ممکن است یک ساعت طول بکشد و پدر یا مادر را از نفس بیندازد ولی در عوض در پایان این مدت مرحله ای از تماس جسمانی همراه با محبت، آرامش و ملایمت بین کودک و پدر یا مادر آغاز می شود و کودک می آموزد نسبت به شما پاسخ دهد و ارتباط برقرار کند و آشکارا به تبادل عشق و محبت می پردازد.