گفتار و زبان در دوران سالمندی

گفتار و زبان در دوران سالمندی

کیفیت صدا، تواناییهای گفتاری، زبانی، و ارتباطی انسان با افزایش سن دستخوش تغییر می شوند. در سنین سالمندی برخی از تواناییهای گفتاری رشد کرده و بهتر می شوند. مثلا مطالعات نشان می دهد که توانایی انسان در داستان گویی با افزایش سن بالا می رود. در عوض برخی دیگر از تواناییها کاهش می یابد. این تغییرات طبیعی است و به تدریج بعد از 65 سالگی پدید می آیند. مهمترین این تغییرات عبارتند از:

1-    کاهش حجم گفتار: فرد سالمند اساسا کمتر از گذشته حرف می زند و در میهمانی ها و محافل خانوادگی کمتر وارد بحث می شود.

2-    کاهش ادراک شنوایی: با افزایش سن، تغییرات مشهودی  در کاهش حدت شنوایی (سنگین شدن گوش) بروز می کند. فرد سالمند دیگر نمی تواند اصوات ضعیف را بشنود و گفتار دیگران را به راحتی درک کند. در این موارد اغلب از اطرافیان می خواهد تا بلندتر صحبت کنند یا صدای تلویزیون را بلندتر کنند. همچنین کاهش ادراک گفتار در سالمندان، علاوه بر افت شنوایی به دلیل ضعف حافظه کوتاه مدت نیز بروز می کند.

3-    بروز مشکلاتی در واژه یابی (پیدا کردن کلمه مورد نظر): فرد سالمند ممکن است در هنگام صحبت کردن بارها کلمات مورد نظر خود را خصوصا اسامی افراد، اشیا، و اماکن را به خاطر نیاورد و همین امر باعث بروز وقفه در روند گفتار وی شود. در این هنگام فرد احساس می کند کلمه یا اصواتی از آن را به خاطر می آورد ولی توان بیان آن را ندارد به اصطلاح کلمه نوک زبانش است ولی نمی تواند  آن را به طور کامل بازیابی نماید. این مشکل بیشتر در میان سالمندانی دیده می شود که بیش از 80 سال داشته  و از تحصیلات کمتری برخوردارند. سظح بالاتر تحصیلات و یا مطالعه مستمر در طول زندگی تا حد زیادی احتمال بروز این مشکل را کاهش می دهد. همچنین کسانی مانند معلمان و اساتید دانشگاه که در طول زندگی صحبت کردن لازمه شغلشان بوده است در سالمندی کمتر دچار مشکلات واژه یابی می شوند.

4-     کوتاه شدن طول جملات: مطالعات نشان داده است که سالمندان در مقایسه با میانسالان از جملات و عبارات کوتاهتری استفاده می کنند. به عبارت دیگر سطح پیچیدگی نحوی گفتار سالمندان کاهش می یابد.

5-    کاهش ادراک خواندن: از دیگر تغییراتی که در سالمندی رخ می دهد کاهش  توانایی درک متن است. مطالعات نشان می دهد فرد سالمند در مقایسه با جوانان و میانسالان مطالبی را که می خواند کمتر درک می کند. شاید یکی از مهمترین دلایل این کاهش درک، کم شدن سرعت خواندن است. وقتی نتوانیم متنی را با سرعت کافی بخوانیم بخشی از محتوای آن را درک نخواهیم کرد. دلیل دیگر نیز، ضعیف شدن حافظه کوتاه مدت است که منجر به کم شدن ادراک فرد از متن خوانده شده می شود.

6-    کاهش شدید سرعت نوشتن: نوشتن پدیده ای است پیچیده که نیازمند فعالیت همزمان و سریع بخشهای زیادی از مغز است که در سالمندان سرعت انجام آن کاهش می یابد. فرد سالمند برای نوشتن یک کلمه یا جمله به زمانی بسیار بیشتر از زمانی که یک نوجوان لازم دارد نیازمند است.

7-    اختلال در تلفظ اصوات: این اختلال اغلب در مواردی که فرد سالمند دندانهای خود را به طور کامل از دست داده و یا فاقد دندان مصنوعی مناسب است دیده می شود .

علاوه بر این تغییرات طبیعی، گفتار و مهارتهای ارتباطی سالمندان ممکن است به دلایل دیگری دچار آسیب های جدی گردد. بروز بیماریهایی مانند سکته مغزی، پارکینسون، دمانس، الزایمر و صدمات مغزی ناشی از زمین خوردن، از شایعترین علل اختلالات گفتاری و ارتباطی در سالمندان به شمار می آیند.