آپراکسی
آپراکسی دریک تعریف کلی عبارتست ازاشکال درانجام حرکات ارادی این اشکال به علت ضعف عضلات نیست
.آپراکسی گفتار(دیس پراکسی کلامی )عبارتست ازاشکال درانجام ارادی حرکات تولیدی که ناشی ازضعف عضلانی نباشد
.در آپراکسی فرد میداند که چه میخواهد بگوید ولی زمانی که میخواهد آن را به صورت ارادی بیان کند
نمیتواند درحالیکه گاهی به صورت غیرارادی آن را می گوید.
به طورکلی سه نوع آپراکسی وجود دارد: اندامی،دهانی،کلامی
آپراکسی اندام به حرکات ارادی بازوها و پاها مربوط می شود در این نوع آپراکسی ممکن است
بیمار نتواند به طور ارادی دستش را به نشانه بای بای حرکت دهد یا مشت کند. در آپراکسی دهانی بیمار ممکن است
نتواند به طور ارادی زبانش را بیرون بیاورد. آپراکسی کلامی اختلالی در برنامه ریزی حرکتی به منظور تولید گفتار می باشد
. در آپراکسی ساختاری ، بیمار قادر به کشیدن اشکال دو یا سه بعدی نمی باشد.
بیماران مبتلابه آپراکسی همانند فرد مبتلا به آفازی صداهاوهجاهارا حذف کرده ،خراب ویاجا به جا تولید میکنند.
دو نوع اصلی آپراکسی گفتاری وجود دارد:
آپراکسی گفتاری اکتسابی
آپراکسی گفتاری رشدی
آپراکسی گفتاری اکتسابی:
ناشی از آسیب مغزی بوده ومی تواند دراثر سکته مغزی، ضربه مغزی، تومور مغزی، توکسین ها و یا عفونت ها به وجود آید
.این اختلال می تواند بسیار شدید باشد بطوری که فرد در آغاز کردن
گفتار ناتوان است یا بسیار خفیف باشد،بگونه ای که فرد در تلفظ کلمه های چند سیلابی با مشکل روبرو است
.اینکه فرد به کدام یک از آپراکسی شدید یا خفیف مبتلا شود ، به شدت آسیب دیدگی بستگی دارد.
آپراکسی گفتاری رشدی: در کودکان و از زمان تولد بوجود می آید . این نوع آپراکسی در پسرها بیشتر از دختر ها رخ می دهد .
آپراکسی گفتاری رشدی با نام های گوناگونی شناخته می شود مثل آپراکسی کلامی رشدی
، کنش پریشی کلامی رشدی ، آپراکسی شمرده شمرده و آپراکسی گفتاری دوران کودکی.
آپراکسی گفتاری رشدی با آنچه بعنوان تاخیر رشدی در گفتار شناخته می شود
فرق می کند به گونه ای که کودک نوعی از گفتار را دنبال می کند
اما بسیار کند تر از حالت نرمال.دلیل یا دلایل آپراکسی گفتاری رشدی هنوز شناخته نشده است
برخی از دانشمندان بر این باورند که آپراکسی گفتاری رشدی اختلالی است مربوط به پیشرفت کلی زبان کودک .
دیگران معتقدند که دلیل آن ناشی از یک اختلال عصبی است که بر روی توان مغز برای ارسال پیام های مناسب
برای حرکت ماهیچه های مربوط به گفتار اثر می گذارد. افرادی که مبتلا به این دونوع آپراکسی هستند ممکن است
یک تعداد خصوصیات یا علائمی از گفتار داشته باشند.یکی از مهم ترین علائم،
مشکل در گذاشتن صداها و هجاها کنار هم در حالت صحیح فرم یک کلمه است .
کلمات بزرگتر و پیچیده تر معمولا سخت تر از کلمات کوتاه و ساده تر هستند .
همچنین این افراد هنگام صحبت اشتباهات متناقضی مرتکب میشوند.
افرادی که آپراکسی دارند اغلب چندین باریک کلمه یا صدا راتکرار میکنند تا بتوانند آن را درست بیان کنند.
کودکانی که آپراکسی رشدی دارند معمولا فهمیدن و درک زبان برایشان راحت تر از آن است
که از زبان استفاده کنند تا خودشان مطلبی را بیان کنند.
شدت آپراکسی در هر دو نوع آن از شخصی به شخص دیگر متفاوت است .
ممکن است بقدری ملایم باشد که تنها در برخی از صداها و یا موقعیت ها و یا کلمات پیچیده ظاهر شود .
در موارد شدید شخص ممکن است توانایی ارتباط موثر با کلام را نداشته باشد و لازم باشد تا از روش دیگری برای ارتباط استفاده کند.
چگونه تشخیص داده میشود؟
متخصصینی که به عنوان گفتار درمان شناخته می شوند نقش مهم کلیدی را در تشخیص و درمان این بیماری ایفا میکنند .
عامل و یا تست خاصی که بتواند برای تشخیص استفاده شود وجود ندارد .
بعلاوه متخصصین گفتار درمانی در اینکه علائم مخصوص پیشرفته چیست توافق نظر ندارند .
شخصی که کار تشخیص را انجام می دهد عموما بدنبال برخی یا بسیاری از علائمی که در بالا گفته شد می گردد .
استفاده از عواملی مثل ضعف ماهیچه ها یا مشکلات درک زبان نیز می تواند به تشخیص کمک کند.
در یک تست رسمی برای هر دو نوع گفتار درمان ممکن است از بیمار بخواهد یک کاری مانند این انجام دهد ،
مثلا یک کلمه مشخصی را چندین بار تکرار کند یا یک لیست از کلمات که بتدریج طولانی میشوند را بگوید.
آپراکسی چگونه درمان میشود؟
در برخی موارد افراد مبتلا به اکتسابی برخی یا تمام توانایی گفتاری خود را خودشان بهبود می بخشند
که این نوع درمان بهبودی خود به خودی نامیده میشود. کودکان مبتلا به آپراکسی پیشرفته نمی توانند مشکلات را خودشان به تنهایی بیابند .
گفتار درمانی اغلب برای این کودکان و افرادی که مبتلا به آپراکسی اکتسابی هستند
و نمی توانند تمامی بیماری خود را بهبود بخشند مفید است.
در موارد شدید افراد مبتلا به پیشرفته یا اکتسابی ممکن است نیاز به استفاده از روشهای دیگر برای بیان داشته باشند ،
که این ممکن است شامل زبان اشاره رسمی یا یک دفترچه یادداشت مخصوص زبان همراه با تصویر یا لغات نوشته شده باشد
تا فرد بتواند آنرا به افراد دیگر نشان دهد یا ممکن است یک وسیله ارتباطی الکترونیکی
مثل کامپیوتر قابل حمل ( لب تاب درمان آپراکسی گفتار شامل تمرینات غیر کلامی زبان و لب است ) باشد ،
بطوریکه هم بنویسد و هم صحبت کند.
تحقیقات نشان می دهند که اگر کودک مبتلا به آپراکسی جلسات درمانی متناوب ( ۳ تا ۵ مرتبه در هفته) و فشرده داشته باشد،
موفقیت درمان بیشتر خواهد بود. تاثیر جلسات انفرادی نیز بیشتر از جلسات گروهی است. با پیشرفت کودک،
نیاز به جلسات درمانی کمتر شده و جلسات گروهی هم ممکن است بهتر باشند.
مداخله در مورد کودکی که مبتلا به آپراکسی تشخیص داده شده بربهبود طرح ریزی،
توالی و هماهنگی حرکات عضلات گفتاری متمرکز است. تمریناتی که منحصر به”تقویت”عضلات دهان باشند ،
اگر با تمرکز بر تولید گفتار همراه نشوند تأثیری نخواهند داشت. کنش پریشی (آپراکسی) اختلال در هماهنگی گفتاراست، نه در قدرت.