بیماری دژنراتیو
بیماری دژنراتیو مفصلی
بيمارى دژنراتيو مفصلى يا استئوآرتريت (OA) اختلالى است که با زوال پيشرونده و کاهش غضروف مفصلى همراه با پروليفراسيون استخوان و بافت نرم جديد در مفصل مبتلا و اطراف آن مشخص مى‌گردد.
– OA اوليه (ايديوپاتيک): علت زمينه‌اى ندارد.
– OA ثانويه: عامل زمينه‌سازى مثل تروما، استرس مکرر (شغلي، ورزش)، اختلال مادرزادي، اختلال متابوليک يا بيمارى‌هاى ديگر استخوانى / مفصلى وجود دارد.
– OA اروزيو: اصطلاحى است که اغلب براى بيماران مبتلا به استئوآرتريت DIP/PIP دست همراه با شواهد سينوويت و اروزيون‌هاى مرکزى سطح مفصلى در راديوگرافى به‌کار مى‌رود.
• ارزیابی
• پاتوژنز
• تشخیص
• تشخیص افتراقی
• تظاهرات بالینی
• درمان
• علائم
• معاینات بالینی
پاتوژنز
تغييرات اوليه در غضروف شروع مى‌شود و به‌صورت تغييراتى در آرايش و اندازه فيبرهاى کلاژن است. پروتئازها موجب کاهش ماتريکس غضروف مى‌شوند. در ابتدا به‌صورت جبرانى سنتز پروتئوگليکان افزايش مى‌يابد ولى در نهايت کاهش مى‌يابد و موجب فقدان کل ضخامت غضروفى مى‌گردد.
تظاهرات بالينى
OA شايع‌ترين شکل بيمارى مفصلى است، تقريباً هر مفصلى را مى‌تواند درگير کند ولى معمولاً در مفاصل تحمل‌کننده وزن و پرکار مثل زانو، لگن، مهره‌ها و دست‌ها اتفاق مى‌افتد. در دست به‌طور تيپيک DIP، PIP يا اولين CMC (قاعده شست) مبتلا مى‌شود. درگيرى MCP نادر است.
علائم
– درد يک يا چند مفصل در موقع استفاده از آنها (درد در حالت استراحت و درد شبانه شيوع کمترى دارد)
– خشکى پس از استراحت يا خشکى صبحگاهى مى‌تواند رخ دهد ولى معمولاً کوتاه‌مدت (کمتر از ۳۰ دقيقه) است.
– کاهش حرکت مفصلى يا محدوديت عملکردي
– عدم ثبات مفصل
– دفرميتى مفصل
– کرپيتاسيون مفصل ( ‘صداى ترق و تروق’ )
معاينات بالينى
– منوآرتريت يا اليگو / پلى‌آرتريت غير قرينه مزمن
– تورم سفت يا استخوانى حاشيه مفصل مثل گره‌هاى هبردن (DIP) (Heberden’s Nodes دست) يا گروه‌هاى بوکارد (PIP) (Bouchard’s Nodes دست)
– امکان سينوويت خفيف همراه با افيوژن سرد وجود دارد ولى شايع نيست.
– کرپيتانس – صداى جيرجير يا ترق و تروق قابل سمع در حرکت فعال يا غير فعال مفصل
– دفرميتى – به‌عنوان مثال OA زانو مى‌تواند با درگيرى کمپارتمان‌هاى مديال، لاترال يا پاتلوفمورال باعث دفرميتى‌هاى واروس يا والگوس گردد.
– محدوديت حرکات مفصل – مثلاً محدوديت روتاسيون داخلى مفصل لگن
– مى‌توان اختلالات نورولوژيک عينى را درگيرى مهره‌ها مشاهده کرد (مى‌تواند ديسک‌هاى بين‌مهره‌اي، مفاصل آپوفيزيال و ليگامان‌هاى کنار مهره‌هاى را درگير کند).
ارزيابى
– معمولاً آزمايشات معمول طبيعى هستند.
– معمولاً ESR طبيعى است ولى ممکن است در بيمارانى که سينوويت دارند بالا باشد.
– فاکتور روماتوئيد و بررسى‌هاى ANA منفى هستند.
– مايع مفصلى کاهى‌رنگ است و ويسکوزيته خوبى دارد. WBC مايع مفصلى ۲۰۰/L است و درد آرتريت‌هاى ناشى از کريستال يا عفونت باارزش است.
– ممکن است در ابتدا راديوگرافى طبيعى باشد ولى با پيشرفت بيمارى باريک شدن فضاى مفصلي، اسکلروز استخوان زيرغضروفي، کيست‌هاى زير غضروفى و استئوفيت مشاهده گردد. اروزيون‌ها با موارد مشابه در آرتريت روماتوئيد يا پسورياتيک فرق مى‌کنند و به‌صورت زير غضروفى در طول قسمت مرکزى سطح مفصلى اتفاق مى‌افتند.
درمان
– آموزش بيماران، کاهش وزن، استفاده مناسب از عصا و وسايل کمکى ديگر، ورزش‌هاى ايزومتريک براى تقويت عضلات اطراف مفصل درگير.
– کرم کاپسايسين (Capsaicin) موضعى مى‌تواند در رفع درد دست يا زانو کمک کند.
– استامينوفن، ساليسيلات‌ها و NSAIDs. در موارد خطر توکسيستى گوارشي، NSAIDs اختصاصى COX-2 را در نظر بگيريد.
ترامادول (Tramadol) – در مواردى که NSAIDsها به ميزان کافى علائم را کنترل نمى‌کنند در نظر گرفته مى‌شود. اين دارو نوعى آگونيست اپيوئيد صناعى است و اعتياد به آن نگران‌کننده است.
– گلوکوکورتکيوئيدهاى داخل مفصلى – باعث رفع علائم مى‌شود ولى بايد به‌ندرت انجام شود زيرا اگر به دفعات انجام گيرد مى‌تواند کاهش غضروفى را تشديد کند.
– هيالورنين داخل مفصلى – در بيمارانى توصيه مى‌شود که به درمان غير داروئى و ضدٌ دردها پاسخ نداده‌اند. وقتى NSAIDsها ممنوعيت مصرف دارند يا مؤثر نباشند اين روش را در نظر مى‌گيرند.
– شستشوى مفصلي- روش تهاجمي. نقش آن در درمان هنوز نامعلوم است.
– گلوکزآمين و کندروئيتين – مؤثر بودن آنها اثبات نشده است.
– گلوکوکورتيکوئيدهاى سيستميک جائى در درمان OA ندارد.
– جراحى را در مواردى مى‌توان در نظر گرفت که بيمار درد مقاوم به درمان و کاهش عملکرد دارد و به درمان‌هاى ديگر پاسخ نمى‌دهد.
تشخيص
معمولاً براساس الگوى درگيرى مفصل، خصوصيات راديوگرافيک، تست‌هاى آزمايشگاهى طبيعى و يافته‌هاى مايع سينوويال اثبات مى‌گردد.
تشخيص افتراقى
تشخيص افتراقى استئونکروز، مفصل شارکوت، آرتريت روماتوئيد، آرتريت پسورياتيک، آرتريت‌هاى ناشى از کريستال.
جهت استفاده از خدمات گفتار درمانی و گفتار درمانی در منزلدر کلینیک گفتار درمانی یاس با شماره های زیر تماس بگیرید:
۰۲۱-۲۸۴۲۹۷۷۲
۰۹۱۲۹۳۴۶۰۶۳
۰۹۱۱۴۵۹۸۹۱۰