کلاترینگ یا پریده گویی
کلاترینگ یا پریده گویی
کلاترینگ اختلالی در پردازش گفتار و زبان است که باگفتار سریع و نامنظم،پراکنده،سازمان نیافته وغیرقابل درک مشخص میشود.همراه با یک سری ناروانی ها رخ میدهد اما ناروانی ها بر اساس ماهیت و علت با لکنت متفاوت هستند.درکلاترینگ تکرارهای خاص ،مکث های خاص ،سرعت زیاد،اصلاح گفتارو…وجود دارد.در کلاترینگ سرعت بالا در لحظات مهم است.پراکندگی در روانی باعث ناروانی میشود.درکلاترینگ آگاهی و اضطراب وجود ندارد.
لکنت یک اختلال حرکتی است اما کلاترینگ بیشتر مشکل در language است و فرد مبتلا به کلاترینگ در پردازش زبانی مشکل دارد.در لکنت مشکلات عصب شناختی خاص وجود ندارد اما در کلاترینگ مشکلات عصبی وجود دارد،مثلا بد عمل کردن basal ganglia.
شروع کلاترینگ:شروع آن در سال های پیش دبستان است اما بروز پیدانمیکند چون تا زمانی که فشار بر عملکرد زبانی وارد نشود کلاترینگ ظاهر نمیشود.اما وقتی خوانذن و نوشتن شروع شودکلاترینگ بروز می یابد. خیلی وقت ها کلاترینگ تا قبل از مدرسه رفتن تشخیص داده نمیشود.
چه وقت وکجا مشکل ظهور پیدا میکند؟کلاترها میتوانند متغیر باشند.بنابراین مهم است که بدانیم کدام موقعیت ها پر دردسر هستند.این ممکن است وابسته به شنونده ها و تقاضاهای موقعیتی باشد.برخی کودکان ممکن است وقتی میخوانند یا پاسخ های تک کلمه ای میدهند خوب عمل کنند اما قابلیت فهم را در محاوره از دست میدهند.بزرگسالان کلاتر ممکن است وقتی با دوستان صمیمی صحبت میکنند روان و قابلیت فهم خوبی داشته باشند اما وقتی در موقعیت های پر تقاضا حرف میزنند اذیت شوند.
۴خصوصیت عمده ی این اختلال برای تشخیص عبارتند از:
۱٫تکرار بیش از حد
۲٫دامنه ی توجه بسیار پایین
۳٫عدم آگاهی کامل نسبت به مشکل یا داشتن آگاهی بسیار کم نسبت به آن
۴٫سرعت زیاد در گفتار،دشوار خوانی،تنفس نامنظم،ناهماهنگی حرکتی و گفتارغیر قابل درک.
قابلیت فهم گفتار پایین است مخصوصا وقتی سرعت گفتارشان بالا باشد.هجاها و صداها را کورمال میکنند.
غیر قابل درک بودن گفتاردر بسیاری از افراد مبتلا به کلاترینگ به علل زیر است:
الف)حذف صداهای هجاها و لغات اصلی
ب)وارونه کردن صداها(منظور جابه جا کردن ترتیب صداهاست مثلا کبریت-کربیت)
ج)جلو انداختن صداها(منظور قرار دادن صدای کلمه ی بعد در مرحله ی قبلی )
د)به تأخیر انداختن صداها(منظور قرار دادن صدای کلمه ی قبل در مرحله ی بعد)
ه)جانشین سازی(یعنی یک صدا را بجای صدای دیگر به کار میبرد)
و) تکرار صدای اول کلمه
ز)گیر کردن روی بعضی هجاهای کلمه
مهمترین خصوصیت کلاترینگ یا پریده گویی عجله کردن است.
سازماندهی ذهنی و زبانیشان پراکنده است.کلاتر ها بد خط هستند اما اگر توجه کنند خوش خط میشوند.لکنت و کلاترینگ با هم هم رویدادند.تا زمانی که لکنت درمان نشده کلاترینگ خود را نشان نمیدهد.
ویس اعتقاد دارد که گرچه هیچگونه علائم و شواهد بالینی مشخصی که دلالت بر اختلال نورولوژیکی افراد پریده گو باشد،وجود نداشته ولی با این حال علت اصلی ناشی از یک مسئله ی ارگانیکی است و مشاهده کرده اند که اختلالات گفتاری این افراد در برخی موارد دقیقا مشابه گفتاریک بیمار مبتلا به پارکینسون است. سیمن اعتقاد دارد که پریده گویی میتواند ناشی از فعالیت های غیر طبیعی در سیستم مغزی باشد.برخی مطالعات براساس یافته های الکتروآنسفالوگرافی افراد پریده گو اظهار میکنند که بیش از ۹۰% افراد پریده گو افرادی هستند که دارای الکترو آنسفالوگرافی غیر طبیعی هستند.بعضی صاحب نظران وجود نوعی ارتباط بین کلاترینگ و جنسیت افراد را گزارش کرده اند.به عنوان مثال آرنولد اعلام کرده است :کلاترینگ در مردان ۴ برابر بیشتر از زنان است.
جستجو برای یافتن دلایلی برای درمان:عامل مهم در درمان انگیزه ی مراجع است که این را میتوان از مصاحبه و تاریخچه گیری به دست آورد.مراجعانی که از کلاترینگ آگاهی دارند و از آن اذیت میشوند انگیزه ی کافی برای درمان دارند.
تشخیص و ارزیابی:مراحل ارزیابی و تشخیص کلاترینگ با توجه به سن و شرایطی که ارزیابی در آن صورت میگیرد متفاوت است.
۱٫تاریخچه گیری
۲٫ارزیابی مستقیم گفتار:گفتار مراجع باید در شرایط مختلف تحت تکالیف مختلف ارزیابی و امتحان شود.
۳٫ارزیابی زبانی
۴٫ارزیابی ویژگی های کلاترینگ:این ارزیابی تعیین میکند کدام ویژگی برجسته تر است و بیشتر به درمان نیاز دارد.
۵٫ارزیابی اختلالات همراه: کلاترینگ با مشکلات زبانی،توجه،یادگیری،پردازشی،خواندن و نوشتن همراه است.
درمان:اگر بتوانیم آگاهی فرد را از سرعت گفتارش افزایش دهیم و با متد خاصی سرعت گفتارش را کاهش دهیم ،میتوانیم به درمانش کمک کنیم.
بهبود مهارت های زبان شناختی هم میتواند به این افرادکمک کند:به مراجع آموزش دهید افکارشان را با نوشتن یک قصه یا بیان کارت های متوالی به طور منظم بیان کند.به مراجع آموزش دهید چطور جملات پیچیده را به کار ببرد.
استفاده از dAFهم کمک کننده است.
منبع:کتاب stuttering(گیتار) واختلالات ناروانی گفتار در کودکان (مؤلفین:بیژن شفیعی و زهره مهر علیان)