🔸تحول فرایند یادگیری تقلید در کودکان:
فرایند یادگیری تقلید در کودکان
براي اینکه مسأله تقلید را از ابتدا و بخصوص در دو سال اول زندگی مورد بررسی قرار داده باشیم ناچاریم که همراه با دوره ها و مراحلی که در تحول هوش وجود دارد مسأله تقلید را هم مورد بررسی قرار دهیم.
✔️دوره اول از تولد تا ۲ سالگی:
تقلید حسی- حرکتی
۱- مرحله اول، حسی – حرکتی که مرحله بازتاب هاي کلی است.
یعنی مقدمات تقلید با جنبه بازتابی فراهم میشود. هر محرکی ممکن است که در کودك و به تناسب ارگانیزم وي عملی را در او تحکیم کند که مقدمه اي از تقلید است ولی غالبا محرك هایی که در محیط کودك قرار میگیرند در این سطح در حکم ” تحکیم کلی” اعمالی هستند که کودك انجام میدهد. مثلاً اگر کودك گریه میکند ممکن است گریه سایر اطفال، گریستن او را تقویت و یا تحکیم کند.
۲- مرحله دوم، مرحله پیشرفته تري است و طی آن نخستین عادات تشکیل میشوند. تقلید جنبه گاه گاهی دارد، یعنی به طور منظم و مرتب در اعمال، حرکات و اصوات کودك جنبه تقلید را نمیبینیم مگر بطور گاه گاهی.
در این مرحله سه زمینه را میتوان مشاهده کرد:
الف- سرایت صوتی: کودك بیشتر از مرحله پیش تحت تأثیر حرکات دیگران قرار میگیرد. به خصوص در مقابل محرك هایی که جنبه صوتی دارند یک نوع سرایت صوتی وجود دارد.
منتهی کودك دقیقاً از اصواتی که
در محیطش منتشر میشوند تقلید نمیکند بلکه وجود این صداها یا الگوهاي صوتی، فعالیت هایی کم و بیش مشابه محركها در وي بوجود می آورند.
ب- زمینه تقلید متقابل: در این مرحله، حرکات یا صداهایی که کودك از خود بروز میدهد اگر در حوزه دید او و در مقابلش، تکرار شوند کودك مکثی کرده و سپس دوباره همان صداها و حرکات را انجام میدهد.
یعنی الگوي اصلی، همان حرکاتی است که خود کودك انجام داده و دوباره از الگوي خود که ما آن را تکرار کرده ایم استفاده میکند.
ج- تقلید گاه گاهی: از خصوصیات این مرحله جنبه گاه گاهی بودن است، یعنی ممکن است طفل
موقعیت هاي ناشناخته اي را در حد بسیار محدود و گاه گاهی تقلید کند.
۳- مرحله سوم، تقلید منظم یا نظامدار: در مرحله سوم، کودك به تقلید نظامدار اصواتی که مربوط به خود وي هستند می پردازد. یعنی کودك توانایی بروز حرکات و صداهایی را دارد و اگر در همین زمینه ها که در حد توانایی صوتی طفل است آزمایش کننده نمونه هایی به کودك بدهد، وي قادر است از این الگوها که در زمینه
تولید صوت است استفاده کند. گرچه این تقلیدها براي کودك میسر است ولی باز هم در این مرحله، جنبه کلی دارند.
کودك قادر است مجموعه حرکات یا اصوات را به صورت کلی یعنی بعنوان یک مجموعه تقلید کند اما
مطابقت جزء به جزء، هنوز براي او ممکن نیست.
۴- مرحله چهارم، تقلید حرکات نامرئی: در این مرحله، مقدمات تقلید حرکات نامرئی وجود دارد و از نظر تقلید، نظام نمودارها تشکیل میشود، یعنی با داشتن یک نشانه محسوس یا ملموس، کودك قادر است از یک الگو تقلید کند.
۵- مرحله پنجم: در این مرحله، واکنش هاي دورانی نوع سوم ایجاد میشوند. در این مرحله، تقلید موقعیت هاي نامرئی یا قسمت هاي نامرئی بدن به صورت آسان تر و به شکل نظامدار قابل انجام است. مثلاً اگر انگشت را روي پیشانی بگذاریم کودك سعی میکند این عمل را انجام دهد ولی اول انگشت خود را به طرف چشم میبرد و پس از یک سلسله جابجا شدن هاست که موفق میشود موقعیت دقیق نمونه را تقلید کند.
۶- مرحله ششم: در این مرحله، روان بنه ها درونی میشوند و تقلید به شکل متفاوت و یا در غیاب الگو بروز میکند.